Heelkundig trajectKiezen voor Overgewicht Aanpakken en Levensstijl Activeren

Obesitas is een chronische ziekte die gekenmerkt wordt door overmatige vetstapeling in het lichaam, waardoor belangrijke gezondheidsrisico’s ontstaan. De sleutel in het ontstaan van overgewicht is een verstoorde energiebalans. Dit betekent dat je meer calorieën opneemt dan dat je verbruikt.  Als je dat lange tijd volhoudt, worden de overbodige calorieën omgezet in vetweefsel en ontstaat op den duur (ernstig) overgewicht.

Er zijn verschillende factoren die deze energiebalans verstoren. Zo kan je calorie-inname te hoog liggen door overmatig te eten en te drinken. Of je calorie verbruik kan te laag liggen door te weinig beweging, erfelijke factoren en/of stofwisselingsziekten, zoals een te traag werkende schildklier. Bij de meeste patiënten zien we een combinatie van factoren waarbij zowel een foutief eetgedrag als een foutief bewegingspatroon aanleiding geven tot het ontstaan van overgewicht. De balans opnieuw in evenwicht brengen is een moeilijke oefening die vaak op verschillende fronten aangepakt moet worden.

Personen met zwaarlijvigheid kunnen verschillende gezondheidsproblemen ontwikkelen die we kunnen indelen in lichamelijke en psychologische klachten.
De lichamelijke klachten omvatten onder andere:

• Verhoogd risico op harten vaatziekten, longproblemen, hoge bloeddruk, diabetes, gewrichtsklachten, galstenen, leververvetting, spijsverteringsproblemen, slaapapneu, menstruatiestoornissen, fertiliteitsproblemen, …

Onder psychologische klachten verstaan we voornamelijk het ontwikkelen van een negatief zelfbeeld wat kan leiden tot een minderwaardigheidsgevoel, depressie, sociaal isolement, discriminatie, … Iemand met fors overgewicht kent dus een flink verminderde levenskwaliteit en bovendien daalt de levensverwachting met gemiddeld 10 jaar tegenover mensen zonder overgewicht.

Er zijn verschillende manieren om te meten of iemand met overgewicht kampt. Het meest gebruikte en meest bekende meetinstrument is het BMI (Body Mass Index). Deze wordt berekend door het gewicht (uitgedrukt in kg) van de persoon te delen door zijn of haar lengte (in meter) in het kwadraat of  BMI = kg/m². 

Zo heeft een patiënt met een gewicht van 100 kg en een lengte van 1m60 een BMI van 39.

BMI–waarden houden geen rekening met het geslacht, de leeftijd en de etnische origine. De gewone BMI–waarden zijn niet van toepassing op kinderen, bejaarden en personen met een hoge spiermassa zoals bodybuilders. Naast de BMI kunnen ook andere, meer verfijnde, metingen de obesitas van de individuele patiënt in kaart brengen. Zo kan door het bepalen van de lichaamssamenstelling gekeken worden hoeveel % vet en spiermassa aanwezig is. Echter bepaalt de wetgever dat terugbetalingscriteria afhankelijk zijn van de BMI.

De buikomtrek kan ook bijkomende informatie geven omtrent de lokalisatie van het vetweefsel. Een abdominale vetverdeling (= vetopstapeling in de buikstreek of appelvormige obesitas genoemd) is geassocieerd met een hogere gezondheidsrisico dan een meer perifere vetverdeling (= vetopstapeling ter hoogte van de heupen en de dijen of peervormige obesitas genoemd). De buikomtrek wordt gemeten met een lintmeter op het middelpunt tussen de onderste rib en de heupkam. De lintmeter mag de huid niet samendrukken en moet evenwijdig zijn met de grond. De meting moet gebeuren op het einde van een normale ademhaling. De classificatie van overgewicht en obesitas op basis van de buikomtrek met het bijhorende gezondheidsrisico wordt weergegeven in volgende tabel.