Voorste kruisbandherstel

De voorste kruisband is een stevige en belangrijke gewrichtsband of ligament midden in de knie en is zeer belangrijk voor de stabiliteit van de knie. Een normaal functionerende voorste kruisband voorkomt dat het onderbeen abnormaal naar voor kan bewegen ten opzichte van het bovenbeen.
De achterste kruisband loopt in de knie achter de voorste kruisband en voorkomt het naar achteren bewegen van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen. Omdat de kruisbanden in het gewricht omgeven worden door synoviaal gewrichtsvocht, geneest een gescheurde kruisband niet spontaan en ook hechten geeft onvoldoende genezing. Een volledige scheur van de voorste kruisband treedt vooral op bij contactsporten zoals voetbal maar ook bij wintersporten zoals ski.

De meest voorkomende klachten zijn:

• Bij het scheuren van de voorste kruisband heeft de patiënt meestal het gevoel dat de knie veel te ver doordraait. De persoon en de omstaanders horen meestal een duidelijke krak of knap, de knie zwelt meestal onmiddellijk op en de knie voelt direct onbetrouwbaar aan.
• Bij bepaalde draaibewegingen kan de persoon opnieuw door de knie zakken omdat de voorste kruisband de beweging van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen niet meer tegenhoudt en deze als het ware over elkaar heen schuiven. Dit kan in wisselende mate weer een plotse toename in pijn en zwelling van de knie geven.
• Als de stomp van de afgescheurde kruisband naar voren omklapt, zal hierdoor een beperking ontstaan bij het strekken van de knie (extensiedeficit).Een scheur van de voorste kruisband kan meestal goed gediagnostiseerd worden bij het klinisch onderzoek. Als de diagnose onduidelijk is of er worden belangrijke letsels ter hoogte van een meniscus of kraakbeen vermoed, dan wordt er eerst een MRI scan gemaakt.

Als de voorste kruisband net gescheurd is, wordt in eerste instantie rust aangeraden, regelmatige ijspakking, het gebruik van krukken met steunname binnen de pijngrenzen, eventueel een licht steunend verband en uitzonderlijk een kniebrace. Na een kleine week wordt er onmiddellijk gestart met een functionele behandeling aan de hand van kinesitherapie. De bovenbeenspieren worden goed getraind en er wordt veel aandacht besteed aan de coördinatie en samenwerking van de spieren rond de knie. Hiermee wordt meestal voldoende stabiliteit herwonnen voor de activiteiten van het dagelijks leven en voor lichte sportactiviteiten zoals fietsen en joggen. Bij contactsporten zoals voetbal en rugby maar ook bij draaisporten zoals basket, tennis en skiën is er in principe een intacte voorste kruisband noodzakelijk voor voldoende stabiliteit.

Als de knie meer stabiliteit nodig heeft dan met conservatieve maatregelen en kinesitherapie bereikt kan worden of als de orthopedisch chirurg voorziet dat de knie zonder operatie te veel schade zal oplopen, wordt een ligamentoplastie of reconstructie van de voorste kruisband voorgesteld. Ook na de chirurgische behandeling van de voorste kruisbandscheur speelt kinesitherapie een belangrijke rol voor een maximaal functioneel herstel. 

De gescheurde voorste kruisband kan gereconstrueerd worden met een van de volgende mogelijke pezen:

• Hamstringpezen (semitendinosuspees met of zonder gracilispees), dit is de meest gebruikte manier van de reconstructie van de voorste kruisband.
• Het middelste één derde van de knieschijfpees met daaraan een stukje bot van de knieschijf en aan de andere zijde een stukje bot van het onderbeen.
• Een donorpees van de botbank.
• Een kunstligament (zeer kostelijk).

Uw orthopedisch chirurg zal de verschillende mogelijkheden met u bespreken en u vertellen voor welke techniek hij bij u kiest voor reconstructie van de voorste kruisband.

De behandeling van een gescheurde voorste kruisband vindt grotendeels plaats met behulp van een kijkoperatie in het kniegewricht. De behandeling verloopt in grote lijnen als volgt:

• De behandeling vindt meestal plaats onder algehele verdoving die gecombineerd wordt met lokale infiltratie anesthesie ter hoogte van de dijzenuw (nervus femoralis). Deze bijkomende plaatselijke verdoving geeft betere pijnstilling, minder misselijkheid en werkt zo goed, dat onmiddellijk na de operatie kan worden gestart mobilisatieoefeningen van de knie. De dijspier is door de plaatselijke verdoving soms tijdelijk wat verlamd zodat moet gewacht worden met rechtstaan en stappen tot de spiercontrole hersteld is.
• Er wordt een kleine snede gemaakt aan de voorzijde van het onderbeen langs waar de donorpees verwijderd wordt om klaar te maken voor de reconstructie.
• De binnenkant van de knie wordt met een kijkoperatie beoordeeld en een eventuele meniscusscheur of kraakbeenschade worden zo mogelijk behandeld.
• De resten van de gescheurde voorste kruisband worden verwijderd.
• Zorgvuldig gekozen kanalen worden geboord in het onderbeen en het bovenbeen waar de nieuwe voorste kruisband door het bot zal lopen.
• De knie wordt een laatste maal gespoeld en de wonden worden gehecht.
• Een drukverband wordt aangelegd.

Voordat u de kijkoperatie kunt ondergaan om de voorste kruisband te herstellen, zullen een aantal vooronderzoeken en voorbereidingen plaatsvinden:

• De operatiedag wordt ingepland. Een kijkoperatie van de knie met ligamentoplastie van de voorste kruisband vindt plaats onder één nacht hospitalisatie, wat betekent dat u de dag na uw behandeling weer naar huis kunt.
• U bezoekt de verpleegkundige op de pre-operatieve raadpleging. Er zal minimaal een vragenlijst moeten ingevuld worden. Eventueel zullen er nog enkele onderzoeken moeten gebeuren (bloedonderzoek, elektrocardiogram, …). De aanvraagformulieren en meer informatie over deze onderzoeken vindt u in uw blauwe pre-opname map. Indien gewenst kunt u ook een anesthesist raadplegen die bepaalt of u de operatie kunt ondergaan en geeft u uitleg over de verschillende vormen van verdoving en pijnbestrijding zowel tijdens als na de operatie. Meer informatie over anesthesie leest u hier.
• U dient nuchter te zijn vanaf middernacht, de avond voor de behandeling.
• U haalt op tijd krukken in huis, die u op de dag van de operatie meeneemt naar het ziekenhuis. Dit kunt u onder andere regelen via uw ziekenfonds of een thuiszorgwinkel.
• Na een reconstructie van de voorste kruisband zijn krukken steeds noodzakelijk tot de goede spierfunctie van de dijspier hersteld is. Deze goede spiercontrole recupereert soms reeds na enkele dagen meestal duurt het echter enkele weken. Een goede voorbereiding van de dijspier voor de operatie en een snel hervatten van de oefeningen zijn hierbij belangrijk.

Op de dag van opname voor de operatie draagt u gemakkelijk zittende kleding en schoeisel. Persoonlijke spullen zoals geneesmiddelen, kleding en toiletartikelen brengt u mee naar het ziekenhuis, evenals uw krukken. Laat waardevolle spullen zoveel mogelijk thuis.
De operatie verloopt als volgt:

• U verschijnt nuchter op de afgesproken tijd in het ziekenhuis. U dient twee uur voor de aangegeven operatietijd aanwezig te zijn.
• Soms wordt er een steunkous aangemeten.
• Na de voorbereiding door de anesthesist vindt de operatie van de reconstructie van uw voorste kruisband plaats in de operatiekamer.
• Na de operatie komt u rustig bij van de verdoving in de ontwaakruimte.
• Er wordt verwacht dat u onmiddellijk start met voorzichtige plooi- en strekoefeningen van de knie. In ieder geval moet u regelmatig uw enkels bewegen om de bloedcirculatie ter hoogte van de benen te stimuleren en flebitis te voorkomen.
• Een kinesist van het ziekenhuis komt langs en legt u uit hoe u mag lopen en welke oefeningen u thuis moet doen na om het herstel spoedig te laten verlopen. Met bijkomende vragen kunt u zich steeds wenden tot uw orthopedisch chirurg.
• Op het moment dat u voldoende hersteld bent na de reconstructie van de voorste kruisband en de orthopedisch chirurg akkoord is met uw ontslag, mag u de volgende dag terug naar huis met uw begeleider. Na de operatie mag u niet zelf naar huis rijden.

Het volledig functioneel herstel van de reconstructie van uw voorste kruisband duurt 9 tot 12 maanden waarin u zeer regelmatig zult moeten oefenen om dit volledig herstel te bekomen. Na 4 tot 6 weken zou u echter voldoende hersteld moeten zijn voor de courante activiteiten van het dagelijks leven.

De herstelperiode van de voorste kruisband verloopt in grote lijnen als volgt:

• De knie zal de eerste dagen en weken dik en gevoelig zijn. Vooral de eerste dagen zorgen de pijn en zwelling voor ongemak en daarom is het belangrijk dat u voldoende pijnmedicatie (Paracetamol volstaat meestal) en een ontstekingsremmer (Diclofenac of Ibuprofen) inneemt.
• IJs is een goede pijnstiller en vermindert de ontstekingsreactie. We raden u aan 3 tot 4 maal per dag gedurende 15 tot 20 minuten ijs te leggen tot de zwelling en het warmtegevoel verdwenen zijn. Zorg ervoor dat het ijs niet rechtstreeks in contact komt met de huid.
• U stapt met 2 krukken tot een goede spiercontrole van de dijspier hersteld is. In de eerste weken wordt het strekken en plooien van de knie geoefend en zal de knie steeds wat meer belast kunnen worden. Meestal kunt u na 1 tot 2 weken de knie weer belasten met uw volledig lichaamsgewicht.
• Buig de knie de eerste dagen na de kijkoperatie voorzichtig om een goede genezing van de wondjes toe te laten.
• Bij ontslag krijgt u waterafsluitende pleisters ter hoogte van de wondjes zodat u zonder problemen kunt douchen. De hechtingen of steristrips mogen 10 dagen na de operatie verwijderd worden.
• De pleisters dient u te laten zitten gedurende 10 dagen om de wondjes droog te houden, zodat ze goed kunnen genezen en de kans op infectie zo klein mogelijk is.
• De steunkous (TED kous) tegen zwelling en ter preventie van trombose draagt u gedurende 6 weken steeds overdag. Als er geen zwelling van het onderbeen of de enkel optreedt, mag de steunkous ’s nacht eventueel uit gelaten worden.
• Na 4 weken mag u starten met fietsen op de hometrainer of zelfs buiten op voorwaarde dat u reeds zeer goed kunt stappen zonder krukken.
• Na een zestal weken mogen de sessies kinesitherapie afgebouwd worden naar 1 à 2 maal per week. Er wordt dan verwacht dat u 3 à 4 maal per week gaat oefenen in een fitnesszaal. Variatie van toestellen en variatie in intensiteit bevorderen het volledig herstel van de knie. De combinatie van training in de fitnesszaal en sporadische opvolging door de kinesist geeft na een zestal weken meestal de beste revalidatie.
• Indien er een zeer goed herstel van de dijspier opgetreden is, mag u 4 tot 6 maanden na de operatie voorzichtig beginnen joggen. Als dit zeer goed verloopt met het herwinnen van het vertrouwen in de knie mag een individuele sporttraining hervat worden na ongeveer 6 maanden en de collectieve sporttraining een 6-tal weken later.
• Voor het hervatten van de sportmatchen wordt aangeraden een 9-tal maanden te wachten tot de knie volledig gerevalideerd is.

De revalidatie na het herstel van de voorste kruisband vindt steeds plaats onder begeleiding van de kinesitherapeut. In overleg met uw orthopedisch chirurg kan de kinesitherapeut ook het hervatten van sporten coördineren. De lange revalidatieperiode zorgt ervoor dat de functie van de knie en de belastbaarheid van de nieuwe voorste kruisband goed herstellen.

Bij iedere ingreep kunnen complicaties ontstaan. Zo ook bij de voorste kruisband reconstructie, al is de kans op een complicatie bij deze ingreep gering. Over complicaties die te maken kunnen hebben met de anesthesie, leest u hier meer.
Overleg bij onderstaande complicaties na de reconstructie van de voorste kruisband van de knie met uw specialist voor eventuele behandeling:

• Nabloeding van de wondjes of een bloeding in de knie.
• De wondjes blijven soms lang gevoelig na reconstructie van de voorste kruisband; of de huid rond de wondjes voelt doof aan.
• Er kan een trombose of longembolie ontstaan.
• Infectie van het kniegewricht na reconstructie van de voorste kruisband.
• Schade door de operatie aan structuren rond de knie, zoals zenuwen of bloedvaten is zeer zeldzaam.

Soms is het resultaat van de operatie van uw knie niet wat u ervan had gehoopt en blijft er een gevoel van instabiliteit bestaan. Dit komt voor bij een klein percentage van de patiënten (<10%). Met intensieve kinesitherapie en revalidatie lukt het meestal toch een goede stabiliteit te herwinnen. Uiteraard kan de nieuwe voorste kruisband bij een nieuw ongeval opnieuw scheuren. Dit is geen complicatie. Een nieuwe operatie met reconstructie van de voorste kruisband, aan de hand van een andere techniek, geniet meestal de voorkeur.

U mag verwachten dat de knie weer stabiel wordt met de mogelijkheid om opnieuw intensief te sporten. U moet zich echter wel realiseren dat het een lang en intensief revalidatietraject is waarin ook veel inzet en discipline van u verwacht wordt. Door regelmatig en intensief te oefenen kunt u het functioneel herstel van de spieren omheen de knie bevorderen.

Na de eerste pijnlijke periode wordt de knie in de overgrote meerderheid pijnvrij en stabiel. Bij een knie met belangrijke kraakbeenletsels of resectie van een zeer groot meniscusfragment, is het mogelijk dat de knie niet geheel pijnvrij wordt bij belasting. U kunt zich thuis voorbereiden op de operatie door de u geleverde informatie goed door te nemen. Met eventuele vragen kunt u steeds terecht bij uw orthopedisch chirurg die het verwachte resultaat van de ingreep met u zal bespreken.

Een antwoord op enkele veel gestelde vragen kan u hier terugvinden.

U kunt zich thuis voorbereiden op de operatie door de u geleverde informatie goed door te nemen. Bij eventuele vragen kunt u best een afspraak maken met uw orthopedisch chirurg die de operatieve procedure, de revalidatie, de risico’s en het verwachte resultaat van de ingreep met u zal bespreken.