Voorste kruisbandherstel
Op welke medische dienst(en) kan u terecht?
Voorste kruisbandherstel
De voorste kruisband is een stevige en belangrijke gewrichtsband of ligament midden in de knie en is zeer belangrijk voor de stabiliteit van de knie. Een normaal functionerende voorste kruisband voorkomt dat het onderbeen abnormaal naar voor kan bewegen ten opzichte van het bovenbeen.
De achterste kruisband loopt in de knie achter de voorste kruisband en voorkomt het naar achteren bewegen van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen. Omdat de kruisbanden in het gewricht omgeven worden door synoviaal gewrichtsvocht, geneest een gescheurde kruisband niet spontaan en ook hechten geeft onvoldoende genezing. Een volledige scheur van de voorste kruisband treedt vooral op bij contactsporten zoals voetbal maar ook bij wintersporten zoals ski.
Diagnose van een gescheurde kruisband
De meest voorkomende klachten zijn:
- Bij het scheuren van de voorste kruisband heeft de patiënt meestal het gevoel dat de knie veel te ver doordraait. De persoon en de omstaanders horen meestal een duidelijke krak of knap, de knie zwelt meestal onmiddellijk op en de knie voelt direct onbetrouwbaar aan.
- Bij bepaalde draaibewegingen kan de persoon opnieuw door de knie zakken omdat de voorste kruisband de beweging van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen niet meer tegenhoudt en deze als het ware over elkaar heen schuiven. Dit kan in wisselende mate weer een plotse toename in pijn en zwelling van de knie geven.
- Als de stomp van de afgescheurde kruisband naar voren omklapt, zal hierdoor een beperking ontstaan bij het strekken van de knie (extensiedeficit).Een scheur van de voorste kruisband kan meestal goed gediagnostiseerd worden bij het klinisch onderzoek. Als de diagnose onduidelijk is of er worden belangrijke letsels ter hoogte van een meniscus of kraakbeen vermoed, dan wordt er eerst een MRI scan gemaakt.
Behandeling van een gescheurde kruisband
Als de voorste kruisband net gescheurd is, wordt in eerste instantie rust aangeraden, regelmatige ijspakking, het gebruik van krukken met steunname binnen de pijngrenzen, eventueel een licht steunend verband en uitzonderlijk een kniebrace. Na een kleine week wordt er onmiddellijk gestart met een functionele behandeling aan de hand van kinesitherapie. De bovenbeenspieren worden goed getraind en er wordt veel aandacht besteed aan de coördinatie en samenwerking van de spieren rond de knie. Hiermee wordt meestal voldoende stabiliteit herwonnen voor de activiteiten van het dagelijks leven en voor lichte sportactiviteiten zoals fietsen en joggen. Bij contactsporten zoals voetbal en rugby maar ook bij draaisporten zoals basket, tennis en skiën is er in principe een intacte voorste kruisband noodzakelijk voor voldoende stabiliteit.
Als de knie meer stabiliteit nodig heeft dan met conservatieve maatregelen en kinesitherapie bereikt kan worden of als de orthopedisch chirurg voorziet dat de knie zonder operatie te veel schade zal oplopen, wordt een ligamentoplastie of reconstructie van de voorste kruisband voorgesteld. Ook na de chirurgische behandeling van de voorste kruisbandscheur speelt kinesitherapie een belangrijke rol voor een maximaal functioneel herstel.
Behandelingsmethoden bij reconstructie van de voorste kruisband
De gescheurde voorste kruisband kan gereconstrueerd worden met een van de volgende mogelijke pezen:
- Hamstringpezen (semitendinosuspees met of zonder gracilispees), dit is de meest gebruikte manier van de reconstructie van de voorste kruisband.
- Het middelste één derde van de knieschijfpees met daaraan een stukje bot van de knieschijf en aan de andere zijde een stukje bot van het onderbeen.
- Een donorpees van de botbank.
- Een kunstligament (zeer kostelijk).
Uw orthopedisch chirurg zal de verschillende mogelijkheden met u bespreken en u vertellen voor welke techniek hij bij u kiest voor reconstructie van de voorste kruisband.
Hoe verloopt de operatie voor reconstructie van een gescheurde kruisband?
De behandeling van een gescheurde voorste kruisband vindt grotendeels plaats met behulp van een kijkoperatie in het kniegewricht. De behandeling verloopt in grote lijnen als volgt:
- De behandeling vindt meestal plaats onder algehele verdoving die gecombineerd wordt met lokale infiltratie anesthesie ter hoogte van de dijzenuw (nervus femoralis). Deze bijkomende plaatselijke verdoving geeft betere pijnstilling, minder misselijkheid en werkt zo goed, dat onmiddellijk na de operatie kan worden gestart mobilisatieoefeningen van de knie. De dijspier is door de plaatselijke verdoving soms tijdelijk wat verlamd zodat moet gewacht worden met rechtstaan en stappen tot de spiercontrole hersteld is.
- Er wordt een kleine snede gemaakt aan de voorzijde van het onderbeen langs waar de donorpees verwijderd wordt om klaar te maken voor de reconstructie.
- De binnenkant van de knie wordt met een kijkoperatie beoordeeld en een eventuele meniscusscheur of kraakbeenschade worden zo mogelijk behandeld.
- De resten van de gescheurde voorste kruisband worden verwijderd.
- Zorgvuldig gekozen kanalen worden geboord in het onderbeen en het bovenbeen waar de nieuwe voorste kruisband door het bot zal lopen.
- De knie wordt een laatste maal gespoeld en de wonden worden gehecht.
- Een drukverband wordt aangelegd.
Voorbereiding op een kruisbandherstel
Voordat u de kijkoperatie kunt ondergaan om de voorste kruisband te herstellen, zullen een aantal vooronderzoeken en voorbereidingen plaatsvinden:
- De operatiedag wordt ingepland. Een kijkoperatie van de knie met ligamentoplastie van de voorste kruisband vindt plaats onder één nacht hospitalisatie, wat betekent dat u de dag na uw behandeling weer naar huis kunt.
- U bezoekt de verpleegkundige op de pre-operatieve raadpleging. Er zal minimaal een vragenlijst moeten ingevuld worden. Eventueel zullen er nog enkele onderzoeken moeten gebeuren (bloedonderzoek, elektrocardiogram, …). De aanvraagformulieren en meer informatie over deze onderzoeken vindt u in uw blauwe pre-opname map. Indien gewenst kunt u ook een anesthesist raadplegen die bepaalt of u de operatie kunt ondergaan en geeft u uitleg over de verschillende vormen van verdoving en pijnbestrijding zowel tijdens als na de operatie. Meer informatie over anesthesie leest u hier.
- U dient nuchter te zijn vanaf middernacht, de avond voor de behandeling.
- U haalt op tijd krukken in huis, die u op de dag van de operatie meeneemt naar het ziekenhuis. Dit kunt u onder andere regelen via uw ziekenfonds of een thuiszorgwinkel.
- Na een reconstructie van de voorste kruisband zijn krukken steeds noodzakelijk tot de goede spierfunctie van de dijspier hersteld is. Deze goede spiercontrole recupereert soms reeds na enkele dagen meestal duurt het echter enkele weken. Een goede voorbereiding van de dijspier voor de operatie en een snel hervatten van de oefeningen zijn hierbij belangrijk.
Hoe verloopt de operatiedag?
Op de dag van opname voor de operatie draagt u gemakkelijk zittende kleding en schoeisel. Persoonlijke spullen zoals geneesmiddelen, kleding en toiletartikelen brengt u mee naar het ziekenhuis, evenals uw krukken. Laat waardevolle spullen zoveel mogelijk thuis.
De operatie verloopt als volgt:
- U verschijnt nuchter op de afgesproken tijd in het ziekenhuis. U dient twee uur voor de aangegeven operatietijd aanwezig te zijn.
- Soms wordt er een steunkous aangemeten.
- Na de voorbereiding door de anesthesist vindt de operatie van de reconstructie van uw voorste kruisband plaats in de operatiekamer.
- Na de operatie komt u rustig bij van de verdoving in de ontwaakruimte.
- Er wordt verwacht dat u onmiddellijk start met voorzichtige plooi- en strekoefeningen van de knie. In ieder geval moet u regelmatig uw enkels bewegen om de bloedcirculatie ter hoogte van de benen te stimuleren en flebitis te voorkomen.
- Een kinesist van het ziekenhuis komt langs en legt u uit hoe u mag lopen en welke oefeningen u thuis moet doen na om het herstel spoedig te laten verlopen. Met bijkomende vragen kunt u zich steeds wenden tot uw orthopedisch chirurg.
- Op het moment dat u voldoende hersteld bent na de reconstructie van de voorste kruisband en de orthopedisch chirurg akkoord is met uw ontslag, mag u de volgende dag terug naar huis met uw begeleider. Na de operatie mag u niet zelf naar huis rijden.
Hoe verloopt het herstel na de operatie van een gescheurde kruisband?
Het volledig functioneel herstel van de reconstructie van uw voorste kruisband duurt 9 tot 12 maanden waarin u zeer regelmatig zult moeten oefenen om dit volledig herstel te bekomen. Na 4 tot 6 weken zou u echter voldoende hersteld moeten zijn voor de courante activiteiten van het dagelijks leven.
De herstelperiode van de voorste kruisband verloopt in grote lijnen als volgt:
- De knie zal de eerste dagen en weken dik en gevoelig zijn. Vooral de eerste dagen zorgen de pijn en zwelling voor ongemak en daarom is het belangrijk dat u voldoende pijnmedicatie (Paracetamol volstaat meestal) en een ontstekingsremmer (Diclofenac of Ibuprofen) inneemt.
- IJs is een goede pijnstiller en vermindert de ontstekingsreactie. We raden u aan 3 tot 4 maal per dag gedurende 15 tot 20 minuten ijs te leggen tot de zwelling en het warmtegevoel verdwenen zijn. Zorg ervoor dat het ijs niet rechtstreeks in contact komt met de huid.
- U stapt met 2 krukken tot een goede spiercontrole van de dijspier hersteld is. In de eerste weken wordt het strekken en plooien van de knie geoefend en zal de knie steeds wat meer belast kunnen worden. Meestal kunt u na 1 tot 2 weken de knie weer belasten met uw volledig lichaamsgewicht.
- Buig de knie de eerste dagen na de kijkoperatie voorzichtig om een goede genezing van de wondjes toe te laten.
- Bij ontslag krijgt u waterafsluitende pleisters ter hoogte van de wondjes zodat u zonder problemen kunt douchen. De hechtingen of steristrips mogen 10 dagen na de operatie verwijderd worden.
- De pleisters dient u te laten zitten gedurende 10 dagen om de wondjes droog te houden, zodat ze goed kunnen genezen en de kans op infectie zo klein mogelijk is.
- De steunkous (TED kous) tegen zwelling en ter preventie van trombose draagt u gedurende 6 weken steeds overdag. Als er geen zwelling van het onderbeen of de enkel optreedt, mag de steunkous ’s nacht eventueel uit gelaten worden.
- Na 4 weken mag u starten met fietsen op de hometrainer of zelfs buiten op voorwaarde dat u reeds zeer goed kunt stappen zonder krukken.
- Na een zestal weken mogen de sessies kinesitherapie afgebouwd worden naar 1 à 2 maal per week. Er wordt dan verwacht dat u 3 à 4 maal per week gaat oefenen in een fitnesszaal. Variatie van toestellen en variatie in intensiteit bevorderen het volledig herstel van de knie. De combinatie van training in de fitnesszaal en sporadische opvolging door de kinesist geeft na een zestal weken meestal de beste revalidatie.
- Indien er een zeer goed herstel van de dijspier opgetreden is, mag u 4 tot 6 maanden na de operatie voorzichtig beginnen joggen. Als dit zeer goed verloopt met het herwinnen van het vertrouwen in de knie mag een individuele sporttraining hervat worden na ongeveer 6 maanden en de collectieve sporttraining een 6-tal weken later.
- Voor het hervatten van de sportmatchen wordt aangeraden een 9-tal maanden te wachten tot de knie volledig gerevalideerd is.
De revalidatie na het herstel van de voorste kruisband vindt steeds plaats onder begeleiding van de kinesitherapeut. In overleg met uw orthopedisch chirurg kan de kinesitherapeut ook het hervatten van sporten coördineren. De lange revalidatieperiode zorgt ervoor dat de functie van de knie en de belastbaarheid van de nieuwe voorste kruisband goed herstellen.
Mogelijke complicaties
Bij iedere ingreep kunnen complicaties ontstaan. Zo ook bij de voorste kruisband reconstructie, al is de kans op een complicatie bij deze ingreep gering. Over complicaties die te maken kunnen hebben met de anesthesie, leest u hier meer.
Overleg bij onderstaande complicaties na de reconstructie van de voorste kruisband van de knie met uw specialist voor eventuele behandeling:
- Nabloeding van de wondjes of een bloeding in de knie.
- De wondjes blijven soms lang gevoelig na reconstructie van de voorste kruisband; of de huid rond de wondjes voelt doof aan.
- Er kan een trombose of longembolie ontstaan.
- Infectie van het kniegewricht na reconstructie van de voorste kruisband.
- Schade door de operatie aan structuren rond de knie, zoals zenuwen of bloedvaten is zeer zeldzaam.
Soms is het resultaat van de operatie van uw knie niet wat u ervan had gehoopt en blijft er een gevoel van instabiliteit bestaan. Dit komt voor bij een klein percentage van de patiënten (<10%). Met intensieve kinesitherapie en revalidatie lukt het meestal toch een goede stabiliteit te herwinnen. Uiteraard kan de nieuwe voorste kruisband bij een nieuw ongeval opnieuw scheuren. Dit is geen complicatie. Een nieuwe operatie met reconstructie van de voorste kruisband, aan de hand van een andere techniek, geniet meestal de voorkeur.
Verwachtingen na herstel van een gescheurde kruisband
U mag verwachten dat de knie weer stabiel wordt met de mogelijkheid om opnieuw intensief te sporten. U moet zich echter wel realiseren dat het een lang en intensief revalidatietraject is waarin ook veel inzet en discipline van u verwacht wordt. Door regelmatig en intensief te oefenen kunt u het functioneel herstel van de spieren omheen de knie bevorderen.
Na de eerste pijnlijke periode wordt de knie in de overgrote meerderheid pijnvrij en stabiel. Bij een knie met belangrijke kraakbeenletsels of resectie van een zeer groot meniscusfragment, is het mogelijk dat de knie niet geheel pijnvrij wordt bij belasting. U kunt zich thuis voorbereiden op de operatie door de u geleverde informatie goed door te nemen. Met eventuele vragen kunt u steeds terecht bij uw orthopedisch chirurg die het verwachte resultaat van de ingreep met u zal bespreken.
Veelgestelde vragen
Een antwoord op enkele veel gestelde vragen kan u hier terugvinden.
De gescheurde voorste kruisband geneest niet meer, ook niet als hij gehecht wordt. Daarom heeft hechten van de voorste kruisband geen zin en bent u aangewezen op een reconstructie of ligamentoplastie van de voorste kruisband.
Bij iedere operatie wordt gekeken welke de meest geschikte techniek is voor reconstructie van de voorste kruisband bij de patiënt. In het algemeen kan gesteld worden dat de hamstringpezen (semitendinosuspees met of zonder gracilispees) de meest gebruikte manier is voor deze reconstructie. De knieschijfpees wordt soms aangeraden bij mannen die zaalsport beoefenen of bij een heroperatie.
De operatie gebeurt onder verdoving. De reden dat de maag leeg moet zijn voor de operatie, is om te voorkomen dat maaginhoud in de longen kan komen.
De ligamentoplastie van de voorste kruisband duurt meestal minder dan één uur. Als er bijkomende behandelingen aan meniscus of kraakbeen noodzakelijk zijn, zal de operatie uiteraard wat langer duren. De opname in het ziekenhuis is meestal één nacht.
De eerste dagen na de operatie bent u niet zo mobiel als anders. Het is dan prettig als familie of vrienden een handje kunnen helpen.
U mag weer autorijden, fietsen of sporten als uw knie weer betrouwbaar, en dus krachtig en stabiel genoeg is. De termijn waarop werk kan worden hervat na reconstructie van de voorste kruisband, hangt uiteraard af van het soort werk dat u doet. Een kantoorbaan kan meestal na een paar weken worden hervat op voorwaarde dat de verplaatsingen met de wagen of de fiets mogelijk zijn. Zwaarder werk kan meestal na enkele weken of soms maanden worden hervat. Autorijden is in principe toegestaan zodra er een goede spiercontrole is, de knie voldoende buigt en u vlot kan stappen zonder krukken. Het is de eerste weken af te raden om zelf met de auto te rijden. De knie buigt nog onvoldoende en de reactiesnelheid van uw been is nog niet optimaal. Om problemen met de verzekeringsmaatschappij te voorkomen, raden wij u aan de polisvoorwaarden goed na te lezen of contact op te nemen met de verzekeringsmaatschappij.
Afhankelijk van de soort sport die u doet, kunnen sportactiviteiten voorzichtig worden hervat na een aantal maanden als de knie het toelaat. Sporthervatting varieert sterk van sport tot sport. Fietsen is een goede activiteit om de knie terug soepel te krijgen en de dijspier te trainen zonder de knie te overbelasten en zonder risico voor de herstelde kruisband. Fietsen op de hometrainer mag na 4 weken en buiten na 6 weken. Zwemmen mag na een 6-tal weken (vooral crawl). Rustig joggen mag vanaf 3 maanden op voorwaarde dat de knie niet opzwelt en er een goede spiercontrole is. De trainingen van contactsporten zoals voetbal, basketbal, volleybal, hockey en skiën mogen, afhankelijk van de revalidatie van de dijspier, hervat worden na 6 maanden en de competitiewedstrijden na 8 à 9 maanden. U kunt dit best op voorhand bespreken met uw orthopedisch chirurg of kinesitherapeut.
Ja, de revalidatie na een voorste kruisband reconstructie is steeds onder begeleiding van een kinesitherapeut. Het is aan te bevelen al de keuze voor een kinesitherapeut te maken voordat u wordt geopereerd, zodat u na de operatie aan de voorste kruisband snel aan de slag kunt.
Recente onderzoeksgegevens hebben aangetoond dat het gebruik van een brace tijdens de eerste fase van herstel na een voorste kruisbandreconstructie geen meerwaarde heeft op de spierkracht, de beweeglijkheid en de stabiliteit van de knie. Er wordt alleen een licht elastisch verband aangelegd dat overdag gedragen wordt om de zwelling wat tegen te gaan en wat extra steun te geven aan de knie. In sommige gevallen wordt een functionele kniebrace voorgeschreven 5 à 6 maanden na de operatie om vroegtijdig contactsporten te kunnen hervatten. Dit is alleen mogelijk indien er een zeer goede spiercontrole is met goede kracht en uithouding.
We raden aan om na de operatie te stappen met volledige steun op beide voeten en met twee krukken totdat u een goede spiercontrole herwonnen hebt. Ongeveer een week na de operatie aan de voorste kruisband kunt u het been weer met uw volledige gewicht belasten. Als u een goed gangpatroon hebt, mag u binnenshuis de krukken weglaten. In ieder geval dient u van in het begin zo normaal mogelijk te stappen waarbij u eventueel het gangpatroon wat overdrijft door de voet en het been goed op te heffen (marcheren). Afhankelijk van de controle van de dijspier stappen de meeste patiënten na een voorste kruisbandplastie na 2 tot 3 weken buitenshuis zonder krukken. De krukken kan u ontlenen op de dienst Spoedgevallen, mits betaling van een waarborg. U kan hiervoor ook terecht bij uw mutualiteit of apotheek.
Routinegewijs krijgen patiënten na een operatie aan de voorste kruisband geen medicatie om klontervorming in het been te voorkomen. Bij patiënten met bijzondere risicofactoren wordt er soms wel een bloedverdunnend medicament via een onderhuidse inspuiting toegediend. Uw behandelend arts zal uitmaken of dit voor u noodzakelijk is. De verpleegkundige kan u eventueel aanleren hoe u deze inspuiting zelf kunt toedienen. Belangrijker dan de medicamenteuze preventie is de bloeddoorstroming in de benen te stimuleren door de voeten, enkels, knieën en heupen zoveel mogelijk te bewegen binnen de pijngrenzen.
Indien u thuis goed rondstapt en uw voeten niet meer opzwellen in de loop van de dag hoeft u de steunkousen niet meer te dragen (4 tot 6 weken). Vraag ook advies aan de arts bij ontslag.
Een douche mag na een tweetal dagen indien de wondjes worden afgedekt met waterondoordringbare pleisters. Om te vermijden dat de verbandjes loskomen, mag u tijdens het afdrogen alleen deppen en niet wrijven. Een ligbad mag pas 2 dagen na het verwijderen van de hechtingen of kleefstrips.
U hebt 2 tot 4 kleine wondjes waarlangs de instrumenten ingebracht werden. De wondjes werden gesloten met een hechtingsdraadje of met speciale kleefstrips. De hechtingen worden verwijderd 10 à 14 dagen na de operatie tijdens de eerste controleconsultatie bij uw behandelend arts of huisarts. Indien er strips zijn aangebracht, mag u deze zelf verwijderen na 10 à 14 dagen door ze eerst te weken met water.
Controle op de raadpleging orthopedie wordt voorzien na 2 à 3 weken, na 6 à 7 weken, na +/- 3 maanden en na 6 à 7 maanden. U bent uiteraard steeds welkom bij problemen, bij ongerustheid of bij aanhoudende pijn en zwelling ondanks rust, ijsapplicaties en medicatie. In geval van meniscushechting of kraakbeenletsels zal de genezing wat moeizamer zijn en verloopt de revalidatie meestal iets langzamer. U belt best tijdig voor uw afspraken.
Bij vragen kunt u altijd contact met ons opnemen. Tijdens de kantoortijden kunt u het secretariaat orthopedie in het ziekenhuis bereiken op het telefoonnummer 03 650 50 55. Bij zeer acute problemen zoals hoge koorts, lekkende wonde of een warme en pijnlijke kuit, kunt u zich ook steeds wenden tot uw huisarts of de dienst spoedgevallen van het ziekenhuis tel. 03 650 50 45.
U kunt zich thuis voorbereiden op de operatie door de u geleverde informatie goed door te nemen. Bij eventuele vragen kunt u best een afspraak maken met uw orthopedisch chirurg die de operatieve procedure, de revalidatie, de risico’s en het verwachte resultaat van de ingreep met u zal bespreken.